Trong thế giới số ngày nay, mỗi cú click chuột, mỗi dòng tìm kiếm hay mỗi lần đăng nhập mạng xã hội đều là một “hành trình” dữ liệu đi qua hàng chục điểm trung gian trên Internet. Nhưng ít ai biết rằng, đằng sau những thao tác tưởng chừng vô hại ấy là cả một hệ thống bảo vệ âm thầm hoạt động — những “lớp lá chắn vô hình” giúp giữ an toàn cho người dùng và mạng máy tính. Hai trong số đó chính là tường lửa (firewall) và VPN (Virtual Private Network).
Tường lửa – người gác cổng thầm lặng của mạng máy tính
Tường lửa giống như một nhân viên bảo vệ đứng ở cổng trường: ai ra, ai vào, có được phép hay không – tất cả đều được kiểm tra kỹ lưỡng. Trong thế giới mạng, tường lửa làm nhiệm vụ tương tự: nó giám sát luồng dữ liệu đi vào và đi ra, chặn các gói tin lạ, ngăn truy cập trái phép, và bảo vệ hệ thống khỏi mã độc hoặc tấn công từ bên ngoài.
.jpg)
Tường lửa có thể được cài trên máy tính cá nhân (như Windows Defender Firewall), hoặc được triển khai ở cấp doanh nghiệp – dưới dạng tường lửa phần cứng (hardware firewall) đặt tại trung tâm mạng.
Mỗi quy tắc (rule) trong tường lửa như một “nội quy ra vào”: cho phép hay từ chối kết nối dựa trên địa chỉ IP, cổng (port), hoặc giao thức (protocol).
Nhờ đó, nó giữ cho hệ thống mạng vận hành an toàn, ổn định – giống như cách bảo vệ đảm bảo không ai lạ lọt vào trường.
VPN – đường hầm bí mật của dữ liệu
Nếu tường lửa là người gác cổng, thì VPN lại là đường hầm riêng để dữ liệu của bạn di chuyển an toàn qua Internet công cộng.
VPN mã hóa toàn bộ dữ liệu trước khi gửi đi, biến những thông tin nhạy cảm (mật khẩu, tài khoản ngân hàng, tin nhắn) thành chuỗi ký tự vô nghĩa đối với kẻ tấn công.
.jpg)
Khi bạn kết nối VPN, máy tính của bạn như đang “ẩn mình” sau một địa chỉ IP khác, thường ở quốc gia khác.
Điều này giúp che giấu vị trí thật, bảo vệ danh tính, và tránh bị theo dõi.
Vì thế, VPN thường được dùng khi truy cập Wi-Fi công cộng (quán cà phê, sân bay), nơi nguy cơ bị nghe lén dữ liệu rất cao.
Tuy nhiên, không phải mọi VPN đều đáng tin. Các dịch vụ VPN miễn phí đôi khi bán dữ liệu người dùng hoặc có mức mã hóa kém an toàn.
Vì vậy, điều quan trọng là chọn VPN uy tín, và hiểu rõ nó bảo vệ bạn bằng cách nào – thay vì dùng một cách “mù mờ”.
An toàn mạng – thói quen và trách nhiệm số
Bảo mật không chỉ là cài phần mềm hay bật VPN – mà là một thói quen số.
Đó là việc:
- Không nhấn vào liên kết lạ
- Không chia sẻ mật khẩu
- Luôn cập nhật hệ điều hành
- Hiểu rõ mình đang kết nối với ai và ở đâu
Với sinh viên ngành Công nghệ thông tin , hiểu rõ các lớp bảo vệ như tường lửa, VPN hay mã hóa dữ liệu không chỉ giúp tự bảo vệ bản thân mà còn là nền tảng nghề nghiệp tương lai trong lĩnh vực An ninh mạng hay Quản trị hệ thống.
Thế giới mạng tưởng chừng vô hình, nhưng lại đầy rẫy nguy cơ.
Những công nghệ như tường lửa và VPN chính là “áo giáp” bảo vệ người dùng Internet mỗi ngày.
Dù bạn là người dùng bình thường hay sinh viên CNTT, việc hiểu rõ những lớp bảo vệ bạn không thấy chính là bước đầu tiên để trở thành công dân số an toàn và có trách nhiệm.
Cô Lục Kim Trân – Giảng viên Khoa CNTT - ĐT