Thị trường chứng khoán tập trung (như HOSE và HNX) là nơi cổ phiếu được mua bán công khai, minh bạch và được hệ thống hóa theo chuẩn quốc tế. Để tham gia hiệu quả, nhà đầu tư cần nắm một số kiến thức về các loại lệnh trong đầu tư chứng khoán dưới đây.
1. Lệnh ATO:
Là lệnh giao dịch mua/bán chứng khoán tại giá mở cửa, có hiệu lực trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa (từ 9h00 đến 9h15 tại sàn HOSE). Khi đặt lệnh ATO, nhà đầu tư chỉ cần nhập khối lượng mong muốn mà không cần xác định mức giá cụ thể, vì hệ thống sẽ tự động khớp lệnh dựa trên giá mở cửa được xác định sau phiên. Lệnh này được ưu tiên thực hiện trước các lệnh giới hạn (LO) đã nhập vào trước đó.
Ví dụ về lệnh ATO:
Giả sử cổ phiếu ABC trên HOSE bước vào phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa (09:00–09:15).
Tại thời điểm 09:10, sổ lệnh đang có:
Bên Mua
|
Loại lệnh
|
Giá
|
Khối lượng
|
|
LO
|
50.0
|
10.000
|
|
LO
|
49.9
|
8.000
|
|
ATO
|
—
|
12.000
|
Bên Bán
|
Loại lệnh
|
Giá
|
Khối lượng
|
|
LO
|
50.2
|
5.000
|
|
LO
|
50.1
|
9.000
|
|
LO
|
50.0
|
6.000
|
- Diễn giải khớp lệnh
- Lệnh ATO không có giá, nhưng được ưu tiên cao hơn mọi lệnh LO trong phiên ATO.
- Hệ thống sẽ xác định giá mở cửa sao cho khối lượng khớp là lớn nhất.
Xác định giá mở cửa
Tổng khối lượng có thể khớp tại từng mức giá bán:
- Tại giá 50.0 → Bên bán: 6.000 cổ
→ Bên mua (ATO + LO ≥ 50.0): 12.000 + 10.000 = 22.000 cổ
⇒ Có thể khớp 6.000 cổ.
- Tại giá 50.1 → Bên bán: 9.000 cổ
→ Bên mua (ATO + LO ≥ 50.1): 12.000 = 12.000 cổ
⇒ Khớp 9.000 cổ.
- Tại giá 50.2 → Bên bán: 5.000 cổ
→ Bên mua (ATO + LO ≥ 50.2): 12.000 cổ
⇒ Khớp 5.000 cổ.
=> Khối lượng khớp lớn nhất là tại giá 50.0 (6.000 cổ)
→ Giá mở cửa = 50.0
- Kết quả khớp lệnh
- Lệnh ATO mua 12.000 cổ sẽ khớp trước tiên tại giá mở cửa 50.0.
- KL khớp = 6.000 cổ (hết bên bán 50.0)
- Phần còn lại 6.000 cổ ATO không còn đối ứng → bị hủy sau phiên ATO.
- Kết luận cho ví dụ
- Lệnh ATO giúp nhà đầu tư chắc chắn được ưu tiên khớp trong phiên mở cửa, nhưng không kiểm soát được giá.
- Phần chưa khớp không được chuyển sang LO, mà bị hủy ngay sau khi giá mở cửa được xác lập.
2. Lệnh ATC:
Lệnh ATC là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa của phiên giao dịch, viết tắt của "At The Close order". Lệnh này chỉ có hiệu lực trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa, diễn ra từ 14h30 đến 14h45 trên sàn HoSE và HNX, và sẽ tự động hủy nếu không khớp lệnh hết trong phiên.
Giả sử cổ phiếu XYZ giao dịch trên HOSE.
Trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa (14:45 – 15:00), tại thời điểm 14:55 sổ lệnh có:
- Sổ lệnh tại thời điểm 14:55
Bên Mua
|
Loại lệnh
|
Giá
|
Khối lượng
|
|
LO
|
32.50
|
4.000
|
|
LO
|
32.40
|
6.000
|
|
ATC
|
—
|
10.000
|
Bên Bán
|
Loại lệnh
|
Giá
|
Khối lượng
|
|
LO
|
32.70
|
3.000
|
|
LO
|
32.60
|
5.000
|
|
LO
|
32.50
|
7.000
|
- Diễn giải nguyên tắc khớp
- Lệnh ATC không có giá → được ưu tiên cao nhất trong phiên ATC.
- Hệ thống sẽ xác định giá đóng cửa sao cho khối lượng khớp lệnh đạt tối đa.
- Xác định giá đóng cửa
Xét từng mức giá bán:
1) Giá 32.50
- Bên bán: 7.000
- Bên mua (ATC + LO ≥ 32.50): 10.000 + 4.000 = 14.000
→ Khớp được 7.000 cổ
2) Giá 32.60
- Bên bán: 5.000
- Bên mua (ATC + LO ≥ 32.60): 10.000 = 10.000 cổ
→ Khớp được 5.000 cổ
3) Giá 32.70
- Bên bán: 3.000
- Bên mua (ATC + LO ≥ 32.70): 10.000
→ Khớp được 3.000 cổ
Mức giá khớp tối đa là 32.50 với 7.000 cổ, nên:
Giá đóng cửa = 32.50
- Kết quả lệnh ATC
- Lệnh ATC mua 10.000 sẽ khớp tại 32.50,
- Khớp 7.000 cổ,
- Phần còn lại 3.000 cổ không được chuyển sang phiên sau → bị hủy sau phiên ATC.
- Kết luận cho ví dụ
- ATC có ưu tiên cao nhất trong phiên đóng cửa, khớp trước LO.
- Nhà đầu tư không kiểm soát được giá.
- Phần chưa khớp tự động hủy sau khi giá đóng cửa được xác lập
ThS. Trần Thị Phương Mai - Giảng viên Khoa Kinh tế